Syndicats, partis, Etat sous le gouvernement AKP (2002-2015) : contribution à l’analyse des dynamiques interchamps

Trade unions, parties, state in Turkey under the AKP rule : contributions to the analysis of dynamics between fields

• Auteur / Autrice : Işil Erdinç
• Direction : Gilles Dorronsoro, Kamil Cem Őzatalay
• Type : Thèse de doctorat
• Discipline(s) : Sciences politiques
• Date : Soutenance le 19/10/2016
• Etablissement(s) : Paris 1
• Ecole(s) doctorale(s) : École doctorale de science politique (Paris)
• Partenaire(s) de recherche : Equipe de recherche : Centre européen de sociologie et de science politique (Paris ; 2010-....)
• Jury : Président / Présidente : Frédéric Sawicki
• Jury : Examinateurs / Examinatrices : Gilles Dorronsoro, Kamil Cem Őzatalay, Sophie Béroud
• Jury : Rapporteurs / Rapporteuses : Cédric Lomba, Élise Massicard

Mots clés

Mots clés contrôlés

Politique et gouvernement -- Turquie

Partis politiques

Turquie

Syndicalisme

Mots clés libres

Syndicalisme ouvrier

Etat

Turquie

Relations interchamps

Droit du travail

Parti de la justice et du développement

Autonomisation des champs

Partis politiques

Işçi sendikacılığı

Türkiye

Labour unions

State

Turkey

Résumé

Cette thèse étudie les relations entre le champ syndical et le champ politique en Turquie sous le gouvernement du Parti de la Justice et du Développement (Adalet ve Kalkınma Partisi, AKP) de 2002 à 2015. Cette recherche s'appuie principalement sur un travail de terrain qui comprend des observations et une centaine d'entretiens semi-directifs dans les trois confédérations ouvrières syndicales (DİSK, Hak-İş, Türk-İş). Le terrain a été mené entre décembre 2011 et avril 2014. Sous le gouvernement AKP, une mise en cohérence entre le champ syndical et le champ politique s'effectue par le biais des transferts entre les deux champs. Les dynamiques partisanes entre les syndicats et les mouvances politiques donnent à voir des affinités entre les deux champs. L'intervention du gouvernement AKP, donc l'action étatique, renforce et accélère les transferts et transforme le champ syndical. Ainsi, les syndicats proches des réseaux AKP deviennent dominants dans le champ syndical. L'équilibre entre les organisations syndicales est modifié. Être pour ou contre le gouvernement AKP devient l'axe principal de la concurrence syndicale. Les dynamiques infra-confédérales, locales (sectorielles et territoriales), voire internationales, suscitent une pluralité des configurations partisanes et syndicales.

This thesis studies the relationship between the trade union field and the political field in Turkey under the government of the Justice and Development Party (Adalet ve Kalkınma Partisi, AKP) from 2002 to 2015. Joining the discussion around Pierre Bourdieu's field theory, it aims to understand how homologies between social fields are constructed and how fields are becoming autonomous. This research is primarily based on fieldwork that involves observation and nearly a hundred semi-structured interviews in the three labour union confederations (DİSK, Hak-İş, Türk-İş), conducted between December 2011 and April 2014. Under the AKP government, the transfers and alliances between trade unions and political parties enable their coherence. The intervention of the AKP government reinforces and accelerates these transfers, and transforms the trade union field. Thus, the correspondent of the dominant actor in the political field becomes the dominant actor in the trade union field. The influence of political cleavages on trade union strategies increases. Being for or against the AKP government becomes the main axis of union competition. These homologies do not yet happen in the same way at all scales. The local (sectorial and territorial), and even international dynamics generate a plurality of configurations. Autonomous spaces for resistance for trade unions emerge at the local level.

Bu çalışmada Türkiye’de 2002-2015 yılları arasındaki AKP hükümetleri döneminde sendikal alanve siyasal alan arasındaki ilişkiler incelenmiştir. Pierre Bourdieu’nün alan teorisi etrafında, alanlararasındaki benzerliklerin nasıl oluştuğu ve alanların nasıl özerkleştiği açıklanmaya çalışılmıştır.Araştırma, 2011 Aralık ve 2014 Nisan tarihleri arasında üç işçi sendikası konfederasyonunda(DİSK, Hak-İş, Türk-İş) gerçekleştirilen gözlem ve yüze yakın yarı yapılandırılmış derinlemesinegörüşmelerden oluşan saha çalışmasına dayanmaktadır. AKP döneminde sendikal alan ve siyasalalan birbirine benzeşmeye başlamıştır. Sendika ve siyasi gruplar arasında var olan yakınlaşmalariki alan arasında çeşitli kaynak alışverişleri ortaya çıkarmaktadır. AKP hükümetinin sendikalişleyiş üzerindeki müdahalesi, devlet eliyle, bu süreci hızlandırarak sendikal alanıdönüştürmektedir. Siyasal ayrışmaların sendikal stratejiler üzerindeki etkisi artmakta, sendikal alankutuplaşmaktadır. Siyasal alandaki hakim aktörün sendikacılıktaki karşılığı kendi alanının hakimaktörü haline gelmektedir. AKP hükümetine karşı olmak veya olmamak sendikal rekabetinbelirleyici ekseni olmaktadır. Ancak bu homolojilerin sendikal örgütlenmenin her seviyesinde aynışekilde yeniden üretildiği de söylenemez. Yerel (sendikal/işkolu ve bölgesel), hatta uluslararasıölçekte, farklı sendika-siyaset ilişkileri ortaya çıkmakta, sendikalar için yerel ölçekte özerkleşmeve direniş alanları gözlemlenmektedir.